İstisna

Herşeyin istisnası vardır. İstisnaları aslın önüne alınırsa gaye gerçekleşmez. Aslolan huşu ile ibadet etmektir. Cumada hutbenin de istisnası gerçekleşebilir. Gerçekleşen olay istisnaya ne kadar uygundur. Bakmak lazım tabi.

Asıl olan imamı dinlemek. Ona uyumaktır. Niyetimizde bile uymak vardır. İmamlığa layık değilse neden uyuluyor.

İstisnalar istisna olmanın dışında da kullanılamaz. Bunun sınırı zamanlaması geçerliliğinin incelenmesi gerekir.

Cemaatin istisna uygulaması  gerçekten istisna mı? Bulunduğu şarlar da dikkate alınmadan uygulamalar hatalı olabilir. Hatta ibadeti fesada uğratma çalışması da olabilir.

Birlikte cemaat olmayı başarabilmek. Bir hıyerarşi ve adaleti sağlayabilmek lâzım. İmamda cemaatte vahyi ve sünneti icma ve kıyası dikkate alarak hareket etmesi gerekir. Sorumluluk sınırlarını bilmelidirler.

Cemaat imamın önüne geçmemeli . Bu mekan olarak olduğu gibi söz ve uygulamada da geçerlidir diye biliyorum. Cemaat imamın önüne geçecekse neden imam olmuş veya seçilmiş olurki.

Namazın genel rükünleri var. Hastalıkta uygulama istisnası var.

Bütün ibadet ve hayatımızdaki her alanda bu istisna vardır.

Domuz eti haramdır. Zarurette istisnası vardır. Bununla beslenmeye devam için istisnayı kullanmak uygun değildir. Domuz etini yememe çalışması yapmak helal rızık temin görevidir.

Bir örnek daha dersek

Zekat vermek esastır. Oğluna babasına vermez zengine verilmez gibi istisnaları vardır. Hatta zenginlik şartları sosyal yaşam ortam ve imkanlara göre bir yıllık ihtiyaç ve zaruretler falan değerlendirmek ve yakınlık gibi kriterlerlede düşünerek öncelik tesbiti gerekebilir.

İlaç herkes içindir fakat istisna şu yaş veya hastalı veya şu zaman şu miktar kullanılacak gibi ve hastalık seyrine göre de istisnaları farklılaşabilir.

Hayatın her alanından örnek verilebilir.

Hutbe esnasında gerçekleşen istisna  olayında istisna geçerlilik şartını taşıyormu taşımıyor mu iyi değerlendirmek. Hatta müslüman olup olmadığını bile değerlendirmeye almak lazım.

Tabi önce kendine sormak lazım. Sonrada niyet gayesini dinleyip eyleminin haklı veya haksızlığını islami hükümlere uyup uymadığını. Yer ve zamanlamanın hatta eylem ve söylemde had aşılıp aşılmadığının tesbiti gerekir.

Mahremiyete evliliktede istisna vardı. Nikahla helal ama yakınlar istisna.

İstisna asıl değildir. Şartları gerçekleşmeden uygulanmamalıdır.

Adalet herşeyi yerli yerine koymaktır

En doğrusunu Allah bilir.

 

Mehmet Ali Turhal

28 Ağustos 2022 / SAKARYA

 

 

Not. Hutbe ile ilgili güncelden

2023 seçimleri önemli tabi.adli bir önceki paylaşımında kısmen bahsettim.